Eneco’s mislukte verleden met biomassa

In 2006 startte de firma Bioshape een project om Jatropha planten te kweken in Tanzania. De zaden van de planten zouden in Nederland en België worden gebruikt voor de opwekking van elektriciteit en warmte. Eneco (toen nog met de toevoeging Energie) investeerde hierin mee. De plannen voor dit project zijn nog steeds op internet te vinden [1]. Opvallend is dat huidig lid van de Raad van Bestuur Kees Jan Rameau van Eneco ook in de Raad van Bestuur van Bioshape zat.

Maar uiteindelijk had het geld dat door grote investeerders als handelsbank Kempen & Co. en stroom- en gasleverancier Eneco op tafel was gelegd, geen ander resultaat dan dat er tropisch regenwoud werd gekapt en plaatselijke boeren werden onteigend. Bioshape ging failliet toen de grote investeerder Eneco zijn belang van 35 procent terugtrok. „In 2008 zijn we tot de slotsom gekomen dat het management van Bioshape te veel van ons verschilde in zijn visie op de activiteiten: hierbij speelden zowel economische als duurzaamheidscriteria een rol”, aldus Cor de Ruijter, persvoorlichter van Eneco [2]. “Verschil van visie” is verhullend taalgebruik voor wel heel schandalige praktijken: omkoping, illegal houtkap, waterverspilling, verstoring van het leefgebied van olifanten, gedupeerde boeren [3], [4]. Bioshape ging failliet met een schuld van €7 miloen en Eneco is zelfs voor €8 miljoen het schip in gegaan. Wie er in elk geval niet slechter van is geworden, is Kees Jan Rameau, hij verdient €357.344 en een bonus van €89.091 per jaar [5]. Hij was ook betrokken bij Aardwarmte Den Haag [6], dat in 2013 failliet ging [7]. Hierbij is naast het door de partners geïnvesteerde geld, ook een UKR subsidie van €4 miljoen en een Europese subsidie verloren gegaan [8].

Eneco is in 2007 begonnen met bouw / exploitatie van vergisters. Deze verwerken mest en/of andere biomassa om er biogas mee te maken dat vervolgens wordt verbrand in een gasmotor met als doel elektriciteit en warmte op te wekken. De plannen waren zeer ambitieus. Er zou voor 100 MW aan vergistingsinstallaties gebouwd gaan worden [9]. De eerste vergisters kwamen in Diksmuide, Roeselare en Libramont [10]. Daarnaast warden ook vergisters gebouwd in Houthulst en Aalter. Samen was dit echter nog lang geen 100 MW, maar Eneco is inmiddels uit Diksmuide gestapt, en Roeselare is failliet [11]. De installatie in Roeselare had al eerder te kampen met brand en geurproblemen [12]. Er zijn veel vaker incidenten met vergisters [13]. Het is ook zeer de vraag of vergisting nu wel zo duurzaam is [14].

In Nederland investeerde Eneco in een vergister in Putten [15] [16]. In de vergister gaat mest van de partner van Eneco, mestkalverenhouder Rozendaal Rosés. Of mestkalveren nu zo duurzaam zijn, is maar de vraag. Wakker dier vindt dat in elk geval van niet [17] [18].  Ook is het de vraag of een vergister door kan gaan, als de subsidieperiode is afgelopen [19]. Blijkbaar is Eneco ook niet meer overtuigd van vergisting, zo zijn ze afgehaakt bij vergistingsprojecten in Veendam [20] en Waalwijk [21].

Dit heet een biomassacentrale te zijn, het is echter een afvalverbrander die afvalhout uit Noord West Europa verbrand [22]. Een afvalhoutcentrale met, volgens Eneco, het hoogste rendement in de Benelux. Dit is echter maar 37% [23]. Alle warmte gaat echter verloren, hiermee wordt de Waddenzee verwarmd. Een rendement van 37% betekent dat er meer energie verloren gaat, dan dat er nuttig wordt gebruikt, niet bepaald innovatief. Er zijn centrales die wel de warmte nuttig gebruiken die veel hogere rendementen halen [24]. Enige reden dat Eneco dit doet is financieel. Dit project is opgezet door Econcern. Opgezet in 2005 heeft deze een MEP subsidie. Hoogte hiervan is €97 / MWh [25] met een looptijd van 7 jaar. De centrale heeft €155 miljoen gekost [26] en ontvangt aan subsidie bijna het dubbele. Eneco zegt zelf dat dit “een prima rendement” oplevert [27]. Als de subsidie stopt, dan worden dit soort centrales gesloten. Pas als er dan weer nieuwe subsidie komt gaan ze weer open, zie Cuijk [28]. Conclusie: Dit project is niet innovatief, niet efficient en kost de overheid gigantisch veel geld zonder werkelijk blijvend effect. Op dit moment wordt de centrale omgebouwd om stoom te leveren aan Akzo Nobel [29]. Hierdoor wordt het rendement 2 maal zo hoog. Dit is niet zomaar gedaan, ook hiervoor is weer extra subsidie beschikbaar gesteld [30].

Golden Raand is een centrale waar B-hout wordt verbrandt, terwijl het plan is om in de BWI A-hout te verbranden. Over biomassa is een rapport gemaakt in opdracht van verschillende milieu-organisaties. Hierin staat een opmerkelijke alinea:

Bronscheiding van A- en B-hout vindt sinds een groot aantal jaren succesvol plaats bij bouw- en sloopprojecten, bij afvalbrengstations en op andere plaatsen. Het idee hierachter is dat het apart houden van houtsoorten van verschillende kwaliteiten hoogwaardig hergebruik bevordert: hoogkwalitatief materiaal naar hoogwaardige materiaalhergebruik, en materiaal van mindere kwaliteit naar minder hoogwaardige toepassingen (materiaal of energetisch). De huidige praktijk is echter precies omgekeerd: het meest hoogwaardige materiaal (A-hout) wordt voor de minst hoogwaardige toepassing ingezet (brandstof), en alleen materiaal van mindere kwaliteit (B-hout) blijft (beperkt) beschikbaar voor materiaalhergebruik. Dit is geheel in tegenstelling met het doel van bronscheiding. Op dit moment is bij het grote publiek niet bekend waar bronscheiding van afvalhout in de praktijk toe leidt. Het valt te vrezen dat wanneer dit wel zo zou zijn, dit ten koste zal gaan van het draagvlak voor bronscheiding. B-hout wordt zowel ingezet als brandstof voor bio-energie installaties als voor grondstof in de spaanplaatindustrie. Door de realisatie van enkele grote BECs is de totale vraag naar B-hout voor brandstof sterk gestegen. Dit is ten koste gegaan van de volumes die naar de spaanplaatindustrie worden afgezet, en heeft bovendien geleid tot een substantiële stijging van grondstofprijzen voor de spaanplaatindustrie. De ruime toepassingsmogelijkheden voor schoon hout in (kleine en grote) bio-energie installaties leidt tot een grote vraag naar bewerkt A-hout als brandstof. De SDE+ subsidie op bio-energie uit A-hout zorgt ervoor dat de opwerking van A-hout tot brandstof lucratiever is dan de opwerking tot grondstof voor de spaanplaatindustrie. A-hout wordt hierdoor op dit moment nauwelijks meer ingezet als grondstof voor de spaanplaatindustrie [33].

Opmerkelijk is ook de mening van woordvoerder van voorlichter Ron Wit van Eneco over subsidies voor bio-energie: