Hoe zit het met de niet-duurzame ketels van Eneco in Utrecht voor stadsverwarming?

Eneco legt de laatste maanden de nadruk op de bouw van een nieuwe bioverwarmingsinstallatie (BWI) op Utrecht, Lage Weide. Deze nieuwe bioverwarmingsinstallatie moet in eerste instantie in max. 30% van de piekcapaciteit van de Utrechtse stadsverwarming gaan voorzien. Momenteel wordt het stadswarmte net gevoed met warmte die wordt afgetapt van de huidige STEG-central op Lage Weide (Eneco noemt dit graag ‘rest’warmte, wat een rest-product suggereert, wat het helemaal niet is).

Echter, het Utrechtse stadsverwarmingsnetwerk wordt op dit moment niet alleen gevoed met ‘restwarmte’ van elektriciteitsproductie, maar ook met gasgestookte ketels. Deze ketels hebben een laag rendement, produceren geen elektriciteit en zijn daarom op geen enkele manier duurzaam. Hoog tijd dus, om hier eens nader naar te kijken.

Het verbruik van de aangesloten gebouwen op het Utrechtse stadsverwarmingsnetwerk 4 miljoen GJ per jaar. Er wordt een besparing geclaimd van 110 kton CO2.

Laten we eens nader naar deze cijfers kijken. Als eerste kijken we naar de verliezen in het net. Volgens referentie [1] is dit ruim 20% voor een groot net. Dit betekent dat voor een verbruik van 4 miljoen GJ er 4,8 miljoen GJ moet worden opgewekt. Op dit moment wordt deze hoeveelheid opgewekt met restwarmte van de aardgas gestookte STEG centrales en aardgasgestookte ketels. Eneco geeft niet op hoeveel uren de STEG en de ketels draaien. Anders zouden we snel het antwoord hebben. We zullen dan eens met een omweg kijken.

Hoeveel gas zou er nodig zijn als deze warmte geleverd zou worden met HR ketels? De meest efficiente HR ketels hebben een rendement van 107% [2]. Verbranding van 1 m3 aardgas levert 31,65 MJ aan warmte en 1,78 kg CO2. Dat betekent dat 1 GJ aan warmte overeen komt met 56 kg CO2. Met HR ketels zou de hoeveelheid CO2 zijn: (4 miljoen/107%) * 56 kg = 210 kton CO2.

Er wordt een besparing geclaimd van 110 000 ton. Dat zou betekenen dat Eneco met de ketels ongeveer 210-110=100 kton CO2 uitstoot. Dat komt overeen met een aardgasverbruik van ongeveer 56 miljoen m3, equivalent aan 1,78 miljoen GJ. Echter, stadsverwarmingketels hebben geen 100% rendement. Aangezien deze ketels vrij oud zijn en ze stadsverwarmingwater naar maar liefst 120 °C [4] moeten verwarmen, zal het rendement niet hoger zijn dan 85%. Dat betekent dat de ketels 1,5 miljoen GJ aan het net leveren. De STEG centrales leveren dan 3,3 miljoen GJ.

Op dit moment zijn de elektriciteitsprijzen zodanig laag en de gasprijzen zodanig hoog dat het helemaal niet interessant is om gasgestookte elektriciteitscentrales aan te zetten [3]. Eneco heeft al een modernere STEG zonder warmteterugwinning die een veel hoger elektrisch rendement heeft en deze draait veel minder uren dan de bedoeling [5]. Daarnaast zijn de STEG centrales in Utrecht vrij oud [6]. Daarom wil Eneco de STEG centrales in Utrecht gaan vervangen door houtgestookte ketels die alleen warmte produceren en in eerste instantie een vermogen hebben van 60 MWth. Als deze 8000 uur in het jaar brand (er is ook onderhoud nodig), zal deze slechts 1,7 miljoen GJ kunnen leveren. Bij lange na de 3,3 miljoen GJ van de STEG centrales niet. De rest van de warmtevraag (2,6 miljoen GJ) zal dan met gasgestookte ketels moeten worden geleverd. De gasgestookte ketels zullen dan total 3,1 miljoen GJ leveren wat equivalent is aan 116 miljoen m3 gas en 206 kton CO2. Kortom, als de BWI van 60 MWth is gebouwd en de STEGs gesloten, is er helemaal geen besparing en hadden de aangesloten woningen net zo goed voorzien kunnen zijn van een HR ketel.

Als je nu ook nog bedenkt dat er voor het verzamelen, bewerken en transport van het hout ook allemaal energie nodig is (25% en meer van de verbrandingswaarde [7]), dan is er geen CO2 besparing maar een CO2 toename door de plannen van Eneco. Pas wanneer er de dubbele hoeveelheid (120 MWth) aan houtgestookte ketels staat is er weer een besparing van 110 kton. Grote vraag is of Eneco aan zoveel hout weet te komen. Het betekent ook een verdubbeling van het aantal vrachtwagens per dag (van 50 naar 100) en meer uitstoot van NOx, fijnstof etc.